In het jodendom wordt weinig gesproken over Maria en Jezus. De meeste Joden geloven wel dat er een historische vrouw Maria / Mirjam / Mariam was met een zoon Jezus / Jeshua. Zij heeft echter in het jodendom geen enkele religieuze betekenis. Maar zij heeft Jezus waarschijnlijk wel joods opgevoed.
Hoewel vaak ontkend heeft het christendom een Joodse basis. Jezus is geboren uit een Joodse moeder, Mirjam, en was daarom volgens de joodse wet Joods. Hij is opgevoed met de joodse tradities en regels, omringd door andere Joden.
Mirjam was en is een veelvoorkomende naam onder Joodse vrouwen. Ongeveer twintig procent van de vrouwen in die tijd kreeg deze naam. Dit is later in het Grieks Maria geworden. Ook de zus van de voor Joden belangrijke Mozes heette Mirjam. Zij wordt vaak gezien als een van de inspirerende vrouwelijke figuren in de TeNaCH (Tora, Nevi’im, Chetuviem: Wet, Profeten, Geschriften).
Door Maria is Jezus Joods. Het jodendom wordt immers meestal via de moederlijn doorgegeven. Vrouwen hebben in het jodendom een belangrijke rol. Zij zijn degenen die de traditie doorgeven, zowel praktisch als theoretisch. De moeder leert de gebeden aan de kinderen, zij vertelt de geschiedenis. De bronnen lijken erop te wijzen dat Maria niet alleen cultureel joods was maar ook haar religie praktiseerde. Zij zorgde voor het joodse thuis van Jezus.
Jezus lijkt ook waarde gehecht te hebben aan deze tradities. Maria zal hem deze regels hebben bijgebracht. Het idee dat Jezus joodse regels als de kasjroet (de spijswetten) of de besnijdenis als niet meer relevant zag (o.a. Marc. 7:19), om het makkelijker te maken voor niet-Joden om christelijk te worden, maakt het voor veel Joden al ongeloofwaardig dat hij de messias is.
Jezus in de synagoge
Het huwelijk van Jozef en Maria
Het grote breekpunt in de visie op Maria komt bij het ‘heiligen’ van haar. In het jodendom heeft God geen fysieke menselijke eigenschappen en kan dus ook geen zoon hebben. Het idee dat Maria met Hem, maagdelijk, een zoon heeft gekregen is voor Joden een paar bruggen te ver.
Ook bij de voorspellingen van een messias in de TeNaCH wordt niets gezegd over een maagdelijke geboorte. Er wordt juist een vaderlijn vereist in de afstamming vanaf David (Jes. 11:1). Het idee van de maagdelijke geboorte lijkt afkomstig van een verkeerde vertaling van het woord ‘alma. Dit betekent ‘jonge vrouw’ maar wordt vaak vertaald met ‘maagd’ (Jes. 7:14).
Hoewel er grote verschillen zijn tussen het katholiscisme en het protestantisme wordt Maria vaak weergegeven als een maagdelijke voorbeeld. Door Maria als een aseksuele maagd neer te zetten wordt er een behoorlijke afstand genomen van Maria als Joodse vrouw. In het jodendom is seksualiteit immers iets essentieels tussen gehuwde partners, niet iets om je voor te schamen.
Een goed seksueel leven maakt dat de goddelijke vonk in het huwelijk komt. Aangezien Jozef en Maria allebei praktiserend joods waren, is het zeer aannemelijk dat zij deze regels gevolgd hebben. Daarnaast hadden zij, volgens de oudste handschriften van het Nieuwe Testament, meerdere kinderen.
Meeleven
Dit alles betekent niet dat we niet kunnen meeleven met de historische Maria. Haar zoon werd op gruwelijke wijze door de Romeinen vermoord. Daarnaast werd zijn dood als excuus gebruikt om talloze andere Joodse kinderen te vermoorden. Daarom is het belangrijk om de joodse identiteit van haar en haar zoon niet te verhullen. Zowel voor de christelijke als voor de joodse gemeenschap.
Dit artikel verscheen eerder in het blad Woord en Zin
Anne-Maria van Hilst 
Recente reacties