Haftara Jom Kippoer

Afgelopen Jom Kippoer mocht ik de Haftara doen in de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam. Hieronder de uitgesproken tekst:

Zoals rabbijn Menno ten Brink al besprak in zijn drosje ( praatje) voor Erev Rosh Hashanna gebeuren er tegenwoordig verschrikkelijke dingen in de wereld. Je kan geen krant openslaan, geen tv of computer aandoen zonder te horen over honger, dood en verderf. De hele wereld lijkt in vuur en vlam te staan en miljoenen zijn op de vlucht. Er staat steeds meer marechaussee voor de deur van sjoel en  deze week werd er zelfs nóg een extra hek  rondom het Cheider geplaatst. De meeste mensen trekken zich terug als ze dit horen, gaan in de eigen veilige groep en laten de “enge” buitenwereld niet toe.

De Joodse traditie leert ons echter wat anders. Ahavta lereacha kamocha : houd van je naaste als van jezelf. Je wilt zelf geholpen worden als je het moeilijk hebt, moet je dat dan ook niet voor anderen doen? Juist in tijden van nood? Velen staan hier met de Hoge Feestdagen wel bij stil. Ze kijken naar hun eigen tekortkomingen, vasten, geven misschien een donatie aan een goed doel en…. gaan na het aanbijten gewoon verder met hun oude gedrag.

Volgens de Haftara die we vandaag lezen, Jesaja 57:14-58:14,  is dit niet de bedoeling. We kunnen nu wel een dag braaf vasten, boete doen voor onze zonden, maar wat heeft het voor zin als we daarna weer verder gaan met ons oude gedrag?  Zou Hashem het echt zo belangrijk vinden dat wij een dag niet eten als wij ons de rest van het jaar onze medemensen laten sterven door honger en oorlog?

In de Haftara roepen mensen tot Hashem: Waarom helpt het niet dat wij een dag vasten? Als wij boeten doen, kunt u toch de rest van het werk afmaken? Hashem antwoordt echter door te zeggen: Nee! Zo makkelijk is het niet. De mens heeft een eigen verantwoordelijkheid gekregen en moet die ook nemen.

Nou hoor ik u zeggen: Moeten we niet eerst voor onszelf zorgen? Of: er is zoveel leed in de wereld, dat kunnen wij toch niet allemaal verhelpen? Inderdaad dat klopt, alles kunnen we niet doen. Natuurlijk zijn er grenzen, zeker waar het over onze veiligheid gaat, maar heeft de Tora ons niet geleerd over Tikkoen Olam? Het herstellen van de wereld kan soms klein beginnen. Je kan een brood kopen voor de bedelaar buiten bij de Albert Heijn, een gesprekje aanknopen met een eenzame oude man in een bushalte. Het hoeft niks te kosten, alleen een beetje tijd en energie.

Een andere optie is je inzetten voor dialoog. Ik ben er nog steeds van overtuigd dat er  veel problemen in deze wereld zijn door onbegrip. Wat een boer niet kent dat vreet hij niet. Bij mijn werk in de dialoog sfeer hoor ik verschillende vooroordelen over joden voorbij komen: we beheersen de wereld, we zijn demonen, we willen alleen maar oorlog. Maar ook wij, ook ik, heb(ben) vooroordelen. Juist die vooroordelen zijn gevaarlijk. Hoe hoger we onze muren bouwen om ons te beschermen tegen wapens, hoe meer kracht de vooroordelen krijgen. Door iemand uit te nodigen bij ons in sjoel of zelfs thuis kan je het gesprek aangaan en proberen deze vooroordelen weg te nemen.

Misschien zou uw bijdrage aan Tikkoen Olam dit jaar kunnen zijn dat u een keer bij een van onze vele dialoogbijeenkomsten komt? Kijk de ander die u zo eng vindt in de ogen. Misschien lukt het ons dan om de wens in de Haftara volgend jaar te vervolmaken: het herstellen van eeuwenoude gebouwen en het genezen van alle mensen. Be Ezrat Hashem…